માઉન્ટ એવરેસ્ટનો ડેથ ઝોનઃ ત્યાં જવાનું માનવી માટે કેમ ઘાતક છે?

માઉન્ટ એવરેસ્ટ એ પૃથ્વી પરનું સૌથી ઊંચું શિખર છે, પરંતુ તેની સફળ ચઢાઈ કરતાં મુશ્કેલ છે ડેથ ઝોનમાંથી જીવતાં પસાર થવું. દરિયાઈ સપાટીએથી લગભગ 8,000 મીટર ઊંચે આવેલી આ ઝોનમાં ઓક્સિજન માત્ર 40% રહે છે, માઈનસ તાપમાન અને વિઝિબિલિટી ઘટે છે. અહીં માનવ શરીર લાંબા સમય સુધી ટકી ન શકે. દર વર્ષે અનેક પર્વતારોહકો અહીં જ જીવ ગુમાવે છે. ડેથ ઝોન વિષેની હકીકતો, જોખમો અને તાજેતરના બનાવોના આધારે જાણો ત્યાં જવાનું કેટલું ઘાતક નીવડી શકે છે.

દુનિયાના દરેક પર્વતારોહકનું સપનું હોય છે કે એક વખત માઉન્ટ એવરેસ્ટ શિખર સફળતાપૂર્વક પાર કરવું. જોકે, દુનિયાના સૌથી ઊંચા શિખરને સર કરવામાં અનેક પ્રકારની મુશ્કેલીઓ આવે છે જેમ કે ઓક્સિજનનો અભાવ, ખરાબ હવામાન, અસહ્ય ઠંડી સાથે ઊંચાઈ. ગયા મહિના દરમિયાન ભારતીય પર્વતારોહકનું માઉન્ટ એવરેસ્ટ શિખર ઊતરતી વખતે મૃત્યુ થયું હતું.

હિલેરી સ્ટેપ પરથી પસાર થવાનું મોતના મુખમાં હાથ નાખવા બરાબર
45 વર્ષના સુબ્રત ઘોષ પશ્ચિમ બંગાળનો રહેવાસી હતા અને તેમનું મોત હિલેરી સ્ટેપ ખાતે થયું હતું. હિલેરી સ્ટેપને ડેથ ઝોન કહેવાય છે. 8,000 મીટરની ઊંચાઈએ આવેલું છે, જ્યાં ઓક્સિજન ઓછો હોય છે, જ્યારે અહીંયાથી શિખરે પહોંચવા અને શિખરેથી લઈ હિલેરી સ્ટેપથી પસાર થવાનું દરેક પર્વતારોહક માટે ખતરનાક સાબિત થાય છે. દરિયાની સપાટીથી 29,029 ફૂટ કહો કે 8,848 ફૂટની ઊંચાઈ પર માઉન્ટ એવરેસ્ટ છે, જ્યાં 1953માં સર એડમંડ હિલેરી અને તેનેસિંગ નોર્ગે ગયા હતા. ત્યારથી લઈને અત્યાર સુધીમાં 4,000થી વધુ લોકો આ પર્વતની ચોટી પર ગયા છે, પણ મુશ્કેલીઓ અપાર પડે છે.

ડેથ ઝોનનું સરેરાશ તાપમાન કેટલું હોય છે
આમ છતાં આ હિસ્સામાંથી પસાર થવા માટે પર્વતારોહકોને ડેથ ઝોનમાંથી પસાર થવું પડે છે. અહીંયાથી પસાર થવા માટે પર્વતારોહકો ખાસ કરીને માઉન્ટ એવરેસ્ટ ખાતેના બેઝ કેમ્પમાં પણ સમય વીતાવે છે. 26,247 ફૂટની ઊંચાઈ પાર કર્યા પછી ડેથ ઝોનમાં પ્રવેશે છે. આ ડેથ ઝોન કેમ કહેવાય છે તો ત્યાં જવાના વિચારથી ભલા ભલા લોકોને ચક્કર આવી જાય છે. ઓક્સિજનનું ફક્ત 40 ટકા પ્રમાણ હોય છે. માનવ શરીર માટે જરુરી ઓક્સિજન મળવાનું મુશ્કેલ રહે છે. અમુક લોકોનો અનુભવ તો કહે છે ટ્રેડમિલ પર દોડવા અને સ્ટ્રોથી શ્વાસ લેવા બરાબર છે. એવરેસ્ટ ડેથ ઝોનનું સરેરાશ તાપમાન માઈનસ 10 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી નીચે હોય છે, જ્યાં બરફના પહાડો સિવાય બીજું કંઈ નથી.

શરીર પર શું અસર થાય છે ડેથ ઝોનની?
ડેથ ઝોનમાંથી પસાર થનારા લોકોનું મોત થાય નહીં તો દૃષ્ટિ ગુમાવી શકે છે તથા બરફની ચમકને કારણે દેખવાની ક્ષમતા ઘટી શકે છે. શીતદંશથી ચામડી પર અસર થાય છે. માઉન્ટ એવરેસ્ટ પરનું તાપમાન એટલું ઠંડું હોય છે કે ચામડી જામી જાય છે. માઉન્ટ એવરેસ્ટના 14 સૌથી ઊંચા પર્વતીય વિસ્તારોમાં ડેથ ઝોન આવેલા છે, જે એશિયા ખંડમાં હિમાલય અને કરાકોરમ પર્વતમાળા સ્થિત છે, જેમાં અમુક ઉત્સાહી પર્વતારોહકો તમામ પર્વતની ટોચ પર પહોંચવાનું લક્ષ રાખે છે. ટ્રેક કરતી વખતે ક્યારેક ટ્રેકર ત્યાં જીવ ગુમાવતા હોય છે, જ્યારે બચાવ કામગીરી હાથ ધરવાનું મુશ્કેલ હોય છે. ડેથ ઝોનની અન્ય હકીકત જાણો

– ડેથ ઝોનમાં કોઈ વૃક્ષ યા પશુ-જાનવર જોવા મળતા નથી
– માઉન્ટ એવરેસ્ટ પર ચઢવાનો પ્રયાસ કરનારા 25માંથી એકનું મોત થાય છે
– ડેથ ઝોનના વિસ્તારમાં 16થી 20 કલાક જીવતા રહી શકો છો
– મોટા ભાગના લોકો ચઢવાની તુલનામાં ઊતરતી વખતે મૃત્યુ પામે છે
– 1999માં ડેથ ઝોનમાં હિમસ્ખલનને કારણે આઠ લોકોનાં મોત થયા હતા
– ડેથ ઝોનમાં રહેવાનું માનવ શરીર માટે અનુકૂળ નથી. શરીરમાં ઝડપી થાક લાગે છે
– ઝડપથી નિર્ણય લેવામાં અસમર્થ રહે છે વ્યક્તિ એટલે મતિભ્રમની સમસ્યા વધે છે