Bright Future: ભારત અને સ્પેન વચ્ચે આયાત-નિકાસથી હજારો અબજ રુપિયાનો કારોબાર

ઇઝ ઓફ ડુઇંગ બિઝનેસ અને વિકાસ પોષક ઔદ્યોગિક નીતિના કારણે ગુજરાત રાજ્ય વિશ્વભરમાં ઇકોનોમીક હબ બન્યુ છે. જે અંતર્ગત વડોદરા ખાતે ભારતની ટાટા અને સ્પેનની એરબસ કંપનીના એકીકર થી સ્થાપિત અને ભારતનાં સંરક્ષણ ક્ષેત્રના સૌથી પહેલા મેક ઈન ઇન્ડિયા એર ક્રાફટ C295 ના ટાટા એડવાન્સ સોલ્યુશન કંપની લિમીટેડના યુનીટના ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું.
ભારત અને સ્પેનના એકબીજાના આદર અને સાંસ્કૃતિક આદાન પ્રદાન થકી સોહાર્દપૂર્ણ સબંધોનો ઇતિહાસ બહુ લાંબો છે. વર્ષ ૧૯૫૬માં બન્ને દેશો વચ્ચે રાજદ્વારી સબંધો સ્થાપિત થવા થી લઈને આજે વર્ષ ૨૦૨૪ માં ભારતનાં સંરક્ષણ ક્ષેત્રના સૌથી પહેલા મેક ઈન ઇન્ડિયા એર ક્રાફટ C295ના ટાટા એરબસ યુનિટના ઉદ્ઘાટન પ્રસંગે સ્પેનના વડા પ્રધાન પેડ્રો સચેઝની ગુજરાતની મુલાકાત ભારત – સ્પેનના દ્વીપક્ષીય સબંધો વધુ મજબૂત હોવાનું સૂચવે છે. આમ તો ભારત-સ્પેનના સંબંધની શરૂઆત વર્ષ ૧૯૫૬માં રાજદ્વારી સબંધો સ્થાપવા થી જ થઇ ગઇ હતી. ત્યારથી જ ભારત અને સ્પેન વચ્ચેના સબંધો સુમેળ ભર્યા રહ્યા છે. ત્યાર બાદ ૧૯૬૫માં ભારતના પ્રથમ નિવાસી રાજદુતની નિમણુંક કરવામાં આવી હતી, જ્યારે વર્ષ ૨૦૦૯ માં ભારતના તત્કાલીન વડા પ્રધાને સૌપ્રથમ વાર સ્પેનની મુલાકાત લીધી હતી.
2023માં 8.25 અબજ ડોલરનું રોકાણ કર્યું
ભારત સ્પેનના દ્વીપક્ષીય સબંધોમાં આર્થિક અને વ્યાપારિક સબંધો ખૂબ જ નિર્ણાયક રહ્યા છે. ૨૦૨૩માં સ્પેન ભારતમાં ૮.૨૫ અબજ અમેરિકન ડોલરના ફોરેન ડાયરેક્ટ ઇનવેસ્ટમેન્ટ (એફડીઆઈ) સ્ટોક સાથે વિશ્વભરમાં ૧૫મો સૌથી મોટો રોકાણકાર દેશ બન્યો છે. ભારત-સ્પેનના વ્યાપરિક સબંધોની વાત કરીએ તો ભારતે અત્યાર સુધી કુલ રૂ.૨૪૬૭૪.૯૩ અબજ ડોલરની આયાત કરી છે, જેમાં વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪ માં રૂ. ૨૦૩.૩૩ અબજ આયાત કરી હતી, જે દેશની કુલ આયાતના ૦.૩૬ ટકા છે. વર્ષ ૨૦૨૪-૨૫ માં રૂ. ૮૦ અબજની આયાત કરી હતી, જે દેશની કુલ આયાતના ૦.૩૨૪૨ ટકા છે. બીજી તરફ નિકાસની વાત કરીએ તો ભારતે અત્યાર સુધી કુલ રૂ. ૧૪૯૧૩.૬૧૨૦ અબજની નિકાસ કરી છે, જેમાં વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪ માં રૂ. ૩૯૬.૭૫૧૭ અબજ, જે દેશની કુલ નિકાસના ૧.૦૯ ટકા છે. જ્યારે વર્ષ ૨૦૨૪-૨૫ માં રૂ. ૧૬૧.૫૭૨૯ અબજ આયાત કરી હતી. જે દેશની કુલ આયાતના ૧.૦૮૩૪ ટકા છે.
રાસાયણિક ઉત્પાદનો અને ઈલેક્ટ્રિકલ મશીનરીની નિકાસ
સ્પેનમાં ભારતની ટોચની નિકાસ ખનિજ ઇંધણ, ખનિજ તેલ અને તેમના નિસ્યંદનના ઉત્પાદનો, રાસાયણિક ઉત્પાદનો, આયર્ન અને સ્ટીલ, ઇલેક્ટ્રિકલ મશીનરી અને સાધનો અને તેના ભાગો, વસ્ત્રો અને ટેકસટાઇલ મશીનરી, પરમાણુ રિએક્ટર, બોઇલર્સ, મશીનરી અને યાંત્રિક ઉપકરણો, દરિયાઈ ઉત્પાદનો તથા લોખંડ અને સ્ટીલની વસ્તુઓનો સમાવેશ થાય છે. આ સાથે ભારતમાં ૨૮૦ થી વધુ સ્પેનિશ કંપનીઓ મુખ્યત્વે મેટલર્જિકલ ઉદ્યોગો, નવીનીકરણીય ઉર્જા, ઓટોમોટિવ, સિરામિક્સ અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર જેવા કે હાઈવે, ટ્રાન્સમિશન લાઈનો, ટનલ અને મેટ્રો સ્ટેશનના ક્ષેત્રોમાં છે. જેમાં મહારાષ્ટ્ર, તમિલનાડુ, ગુજરાત, આંધ્રપ્રદેશ અને કર્ણાટક ભારતમાં સ્પેનિશ રોકાણ માટેના મુખ્ય પસંદગીના સ્થળો બન્યા છે. બીજી તરફ સ્પેને ભારતમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, રિન્યુએબલ એનર્જી, ઑટો કોમ્પોનન્ટ્સ, વોટર ડીસેલીનેશન અને સિંગલ બ્રાન્ડ રિટેલ ક્ષેત્રે પણ મોટાપાયે રોકાણ કર્યું છે.
ભારતીય કંપનીઓ પણ સ્ટીલ, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ અને આઈટી ક્ષેત્રમાં કાર્યરત
સ્પેનમાં કાર્યરત ભારતીય કંપનીઓ મુખ્યત્વે મેડ્રિડ અને બાર્સેલોનામાં આયર્ન અને સ્ટીલ, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, રિન્યુએબલ એનર્જી અને આઈટી જેવા ક્ષેત્રોમાં કાર્યરત છે. આર્સેલર મિત્તલ, વિપ્રો અને સન ફાર્માસ્યુટિકલ્સ જેવી ભારતીય બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ સ્થાનિક અર્થતંત્રમાં યોગદાન આપીને નોંધપાત્ર હાજરી ધરાવે છે. ભારતીય આઇટી કંપનીઓની સ્પેનિશ પેટાકંપનીઓ નોંધપાત્ર સ્થાનિક કર્મચારીઓને રોજગારી આપે છે અને ફાર્માસ્યુટિકલ સેક્ટરે ભારતીય કંપનીઓએ યુરોપમાં નેટવર્કને વિસ્તારવા માટે સ્પેનિશ કંપનીઓને હસ્તગત કરી છે.
1972થી 2012થી વેપાર અને સાંસ્કૃતિક સહયોગથી અનેક કરાર
ભારત અને સ્પેને વેપાર અને સાંસ્કૃતિક સહયોગથી લઈને નાગરિક ઉડ્ડયન અને સંરક્ષણ સુધીના ક્ષેત્રોની વિશાળ શ્રેણીને આવરી લેતા ૨૬ દ્વિપક્ષીય કરારો સ્થાપિત કર્યા છે. જેમાં મુખ્યત્વે વેપાર અને આર્થિક સહકાર પર કરાર (૧૯૭૨), નાગરિક ઉડ્ડયન કરાર (૧૯૮૬), ડબલ ટેક્સેશન એવોઈડન્સ એગ્રીમેન્ટ (૧૯૯૩), દ્વિપક્ષીય રોકાણ સંરક્ષણ અને પ્રોત્સાહન કરાર (૧૯૯૭), પ્રત્યાર્પણ સંધિ (૨૦૦૨), ગુનાહિત બાબતો પર મ્યુચ્યુઅલ લીગલ આસિસ્ટન્સ ટ્રીટી (૨૦૦૬), કૃષિ અને સંલગ્ન ક્ષેત્રો પર સમજૂતીનું મેમોરેન્ડમ (૨૦૦૯) અને સંરક્ષણ સહકાર પર એમઓયુ (૨૦૧૨)નો સમાવેશ થાય છે. આ સાથે બેવડા કરવેરાને ટાળવા અને આવક અને મૂડી પરના કરને લગતી નાણાકીય ચોરી અટકાવવા માટે ભારત અને સ્પેન વચ્ચેના સંમેલન અને પ્રોટોકોલમાં સુધારો કરવા માટેનો પ્રોટોકોલ મૂળ ફેબ્રુઆરી ૧૯૯૩માં નવી દિલ્હી (૨૦૧૨)માં કરાર કરવામાં આવ્યા હતા.